1Bardzo wielu podjęło się już opisania wydarzeń, które miały miejsce wśród nas,2zgodnie z tym, jak nam o nich opowiedzieli ci, którzy od początku byli ich naocznymi świadkami oraz poświęcili się służbie Słowa.3Dlatego i ja najpierw wszystko od początku dokładnie zbadałem, a następnie postanowiłem ci to, dostojny Teofilu, po kolei opisać.4Chcę, abyś miał pewność co do wiarygodności spraw, które ci wyłożono.
Historia narodzin Jana Chrzciciela
5Za panowania Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan imieniem Zachariasz. Należał on do zmiany kapłańskiej Abiasza. Jego żona Elżbieta pochodziła z rodu Aarona.6Oboje byli sprawiedliwi wobec Boga — postępowali nienagannie według wszystkich przykazań i ustaw Pana.7Nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była bezpłodna, a oboje byli już w starszym wieku.8Pewnego razu Zachariasz pełnił służbę kapłańską przed Bogiem. Przyszła bowiem kolej na jego zmianę.9Kapłani mieli zwyczaj losować, kto ma wejść do miejsca świętego i złożyć ofiarę z kadzidła. Tym razem los padł na Zachariasza.10W czasie składania ofiary wszyscy zgromadzeni modlili się na zewnątrz.11Zachariaszowi zaś ukazał się anioł Pana. Stał po prawej stronie ołtarza kadzidlanego.12Zachariasz przestraszył się jego widokiem. Ogarnął go lęk.13Anioł natomiast przemówił: Przestań się bać, Zachariaszu! Twoja modlitwa została wysłuchana. Twoja żona Elżbieta urodzi ci syna i nadasz mu imię Jan.14Czeka cię radość i wesele, wielu też z jego narodzin się ucieszy.15Będzie on bowiem wielki wobec Pana; nie będzie pił wina ani piwa, a Duch Święty napełni go już w łonie jego matki.16I wielu synów Izraela skieruje on do Pana, ich Boga.17On sam pójdzie przed Nim w duchu i z mocą Eliasza, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a nieposłusznych doprowadzić do rozsądku sprawiedliwych — by w ludzie wzbudzić gotowość na przyjęcie Pana.18Wtedy Zachariasz zapytał anioła: Po czym to poznam? Ja przecież jestem stary, a i moja żona nie jest już młodą kobietą.19W odpowiedzi usłyszał: Ja jestem Gabriel, wybrany, by stawać przed Bogiem. Zostałem posłany, aby do ciebie przemówić i ogłosić ci te dobre wieści.20Lecz oto stracisz mowę, nie będziesz mógł powiedzieć ani słowa aż do dnia, gdy się to stanie, za to, że nie uwierzyłeś moim słowom, które spełnią się w swoim czasie.21Tymczasem lud czekał na Zachariasza i dziwił się, że tak długo przebywa w miejscu świętym.22On natomiast po wyjściu nie był w stanie nic im powiedzieć. Zrozumieli więc, że miał tam widzenie, zwłaszcza że dawał im znaki i pozostawał niemy.23Następnie, gdy dobiegły końca dni jego posługi, udał się do swego domu.24Wkrótce jego żona Elżbieta zaszła w ciążę i przez pięć miesięcy pozostawała w ukryciu. Wówczas często powtarzała sobie:25Oto, co Pan zrobił dla mnie w tych dniach, gdy okazał mi łaskę i przywrócił szacunek u ludzi.
Zapowiedź narodzin Jezusa
26Natomiast w szóstym miesiącu Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasta Nazaret,27do pewnej dziewczyny przyrzeczonej niejakiemu Józefowi, potomkowi rodu Dawida. Miała ona na imię Maria, była dziewicą.28Po przybyciu anioł powiedział: Witaj, obdarzona łaską, Pan z tobą! Szczęśliwa jesteś między kobietami.[1]29Lecz ona przelękła się tych słów i zaczęła się zastanawiać, co by to przywitanie mogło znaczyć.30Anioł zaś powiedział jej: Przestań się bać, Mario! Znalazłaś łaskę u Boga.31Oto zajdziesz w ciążę, urodzisz syna i nadasz Mu imię Jezus.32Będzie On kimś wielkim, nazwą Go Synem Najwyższego; Pan Bóg da Mu też tron Jego ojca Dawida.33Będzie On królował nad domem Jakuba na wieki, a Jego Królestwu nie będzie końca.34Maria zapytała anioła: Jak to się stanie, skoro nie współżyłam jeszcze z mężem?35Anioł jej odpowiedział: Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego okryje cię swym cieniem. Dlatego też Święte Dziecko, które się urodzi, będzie nazwane Synem Boga.36Również twoja krewna Elżbieta poczęła syna w swoim podeszłym wieku; ta, którą uważano za niepłodną, jest już w szóstym miesiącu!37Żadne słowo Boga nie pozostanie bowiem bez spełnienia.38Maria odpowiedziała: Oto jestem — gotowa służyć Panu, niech mi się stanie według twojego słowa. I anioł odszedł od niej.
Odwiedziny Marii u Elżbiety
39W tych dniach Maria wybrała się w drogę i pośpiesznie udała się w górskie strony, do pewnego miasta w Judei.40Tam weszła do domu Zachariasza i przywitała Elżbietę.41Gdy Elżbieta usłyszała przywitanie Marii, płód w jej łonie gwałtownie się poruszył i została napełniona Duchem Świętym.42Wtedy wykrzyknęła: Błogosławiona jesteś między kobietami i błogosławiony owoc twojego łona!43Czemu zawdzięczam to, że przybyła do mnie matka mojego Pana?44Bo gdy twoje powitanie dotarło do moich uszu, płód w moim łonie poruszył się z radości.45Szczęśliwa jest też ta, która uwierzyła, że wypełnią się słowa przekazane jej przez Pana.
Modlitwa Marii
46Wtedy Maria powiedziała: Moja dusza wywyższa Pana,47mój duch raduje się dzięki Bogu, mojemu Wybawcy,48gdyż zwrócił uwagę na pokorę swojej służącej. Bo odtąd wszystkie pokolenia uważać mnie będą za szczęśliwą,49ponieważ Wszechmocny zrobił dla mnie rzecz wielką. Święte jest Jego imię,50a Jego miłosierdzie trwa przez pokolenia dla tych, którzy okazują Mu cześć.51Okazał moc swoim ramieniem, rozproszył tych, którzy chełpią się zamysłami swoich serc;52władców zrzucił z tronów, a pokornych wywyższył,53potrzebujących obsypał dobrami, a bogatych odprawił z niczym.54Ujął się za swoim sługą Izraelem, okazał miłosierdzie,55jak obiecał naszym ojcom — Abrahamowi i jego potomstwu — na wieki.56I Maria pozostała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do swojego domu.
Narodziny Jana Chrzciciela
57Dla Elżbiety natomiast nadszedł czas rozwiązania i urodziła syna.58Jej sąsiedzi oraz krewni usłyszeli o tym, że Pan okazał jej swoje wielkie miłosierdzie, i cieszyli się razem z nią.59Ósmego dnia po narodzinach przyszli, aby obrzezać dziecko; chcieli nadać mu imię jego ojca Zachariasza.60Elżbieta powiedziała jednak: Nie, on będzie miał na imię Jan.61Oni na to: Nikt w twoim rodzie nie nosił takiego imienia.62Skinęli więc na ojca dziecka, by rozstrzygnął, jak ma być nazwane.63On poprosił o tabliczkę i ku zdumieniu wszystkich napisał: Na imię mu Jan.64Zaraz też odzyskał mowę i zaczął chwalić Boga.65Wtedy wszystkich sąsiadów ogarnął lęk i wkrótce całe pogórze Judei rozprawiało o tym, co zaszło.66Każdy, kto o tym słyszał, brał to sobie do serca: Kim będzie to dziecko? — zastanawiali się ludzie. Pan bowiem miał je pod szczególną opieką.
Proroctwo Zachariasza
67A Zachariasza, jego ojca, napełnił Duch Święty i tak prorokował:68Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraela, bo nawiedził swój lud i przygotował mu okup.69Wzbudził nam Róg Wybawienia z rodu swego sługi Dawida,70tak jak zapowiedział przed wiekami przez usta swoich świętych proroków,71wybawienie od naszych wrogów i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą,72by okazać miłosierdzie naszym ojcom i wspomnieć swoje święte przymierze —73przysięgę złożoną naszemu ojcu Abrahamowi — że pozwoli nam,74ocalonym z ręki wrogów, służyć Mu bez lęku,75z poświęceniem i w sprawiedliwości przed Nim po wszystkie nasze dni.76A ty, dziecko, będziesz nazwane prorokiem Najwyższego, gdyż pójdziesz przed Panem, aby przygotować Jego drogi,77dać Jego ludowi poznanie zbawienia w przebaczeniu jego grzechów,78ze względu na wielkie miłosierdzie naszego Boga, dzięki któremu zajaśnieje nam jutrzenka z wysokości,79by objawić się tym, którzy tkwią w ciemności i w cieniu śmierci — i skierować nasze nogi na drogę pokoju.80A dziecko rosło, rozwijało się też duchowo i przebywało na pustyni aż do dnia swego wystąpienia przed Izraelem.
Łukasza 1
Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza (dosłowny)
1Ponieważ wielu[1] podjęło się[2] ułożenia opowiadania[3] o dziełach dopełnionych wśród nas,2tak jak nam to przekazali ci, którzy od początku byli ich naocznymi świadkami oraz sługami Słowa, (Dz 1,3; Dz 1,8; Dz 1,21; Dz 6,1; Dz 26,16; 1 Kor 4,1; Hbr 2,3; 1 P 5,1; 2 P 1,16; 1 J 1,1)3postanowiłem także ja – po uważnym zbadaniu wszystkiego od początku[4] – po kolei ci to, dostojny Teofilu,[5] opisać, (Dz 1,1; Dz 23,26)4tak byś mógł się przekonać o wiarygodności wyłożonych ci słów.[6] (Dz 2,42; Dz 17,11)
Historia narodzin Jana Chrzciciela
5Za dni Heroda,[7] króla Judei, był pewien kapłan imieniem Zachariasz,[8] ze zmiany [kapłańskiej] Abiasza,[9] i jego żona, z córek Aarona, której na imię było Elżbieta. (Mt 2,1)6Oboje zaś byli sprawiedliwi wobec Boga, nienaganni, postępujący według wszystkich przykazań i ustaw Pana.[10] (Łk 1,75; Ef 5,27; Flp 3,6)7Nie mieli jednak dziecka, jako że Elżbieta była niepłodna, a oboje byli już posunięci w swoich dniach. (Łk 1,36)8I stało się, gdy posługiwał[11] przed Bogiem w kolejności swojej zmiany,[12]9że według zwyczaju[13] kapłaństwa wylosował kadzenie w przybytku Pana.[14] (Łk 9,1; Łk 15,1; Dz 1,26)10Cały zaś tłum ludu modlił się na zewnątrz w godzinie kadzenia.11Jemu natomiast ukazał się anioł Pana,[15] stojący po prawej stronie ołtarza kadzidlanego. (Łk 1,19; Dz 5,19)12Zachariasz zląkł się, gdy [go] zobaczył, i padł na niego strach. (Łk 2,9; Dz 10,4)13Anioł zaś powiedział do niego: Przestań się bać,[16] Zachariaszu, gdyż twoja modlitwa została wysłuchana; twoja żona Elżbieta urodzi ci syna i nadasz mu imię Jan.[17] (Mt 14,27; Łk 1,30; Łk 1,60; Łk 1,63; Dz 10,31; Ap 1,17)14Nastanie ci radość i wesele, i wielu ucieszy się z jego narodzin.15Będzie bowiem wielki przed Panem; nie będzie pił wina ani sikery[18] i będzie napełniony Duchem Świętym już od łona swojej matki. (Mt 11,9; Mt 11,11; Łk 1,41; Łk 7,33; Dz 2,4; Dz 4,8; Dz 4,31; Dz 6,3; Dz 9,17; Dz 10,44; Ga 1,15; Ef 5,18)16Wielu też synów Izraela nawróci do Pana, ich Boga.17On sam pójdzie też przed Nim w duchu i mocy Eliasza, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a nieposłusznych do rozsądku sprawiedliwych – by przygotować Panu lud przysposobiony. (Mt 11,14; Mt 17,11; Łk 1,76; Rz 10,21)18Wtedy Zachariasz zapytał anioła: Po czym to poznam? Ja bowiem jestem stary i moja żona posunięta w swych dniach. (Rz 4,19)19W odpowiedzi anioł powiedział do niego: Ja jestem Gabriel,[19] ten, który staje przed Bogiem.[20] Zostałem posłany, aby do ciebie przemówić i ucieszyć cię[21] tymi [wieściami]. (Łk 1,26; Hbr 1,14)20Lecz oto będziesz niemy,[22] nie będziesz mógł mówić aż do dnia, w którym się to stanie, za to, że nie uwierzyłeś moim słowom, które zostaną wypełnione w swoim czasie. (Łk 1,45; Łk 1,61)21Lud natomiast czekał na Zachariasza i dziwił się jego zwlekaniu w przybytku.[23]22On zaś po wyjściu nie mógł im nic powiedzieć i poznali, że oglądał widzenie w przybytku; on sam też dawał im znaki,[24] wciąż jednak pozostawał niemy.23Następnie, po wypełnieniu się dni jego urzędowania, odszedł do swojego domu.24Po tych dniach Elżbieta, jego żona, poczęła i ukrywała się[25] przez pięć miesięcy, powtarzając:25Tak mi uczynił Pan w dniach, kiedy [na mnie] wejrzał,[26] aby zdjąć moją hańbę[27] wśród ludzi.
Zapowiedź narodzin Jezusa
26Natomiast w szóstym miesiącu anioł Gabriel został posłany przez Boga do galilejskiego miasta o nazwie Nazaret, (Mt 2,23; Łk 1,19)27do dziewicy przyrzeczonej mężowi o imieniu Józef, z domu Dawida – a dziewicy tej było na imię Maria. (Mt 1,16; Mt 1,18; Mt 1,20; Łk 1,69; Łk 2,4; Łk 3,23)28Po wejściu do niej powiedział: Witaj,[28] obdarzona łaską, Pan z tobą! Błogosławiona jesteś między kobietami.[29] (Łk 1,42; Łk 1,66)29Lecz ona przeraziła się z powodu tego słowa i zaczęła się zastanawiać, co by to przywitanie mogło znaczyć.30A anioł powiedział do niej: Przestań się bać,[30] Mario, znalazłaś bowiem łaskę u Boga.[31] (Mt 14,27; Łk 1,13; Dz 7,46; Hbr 4,16)31Oto poczniesz w łonie i urodzisz syna, i nadasz Mu imię Jezus. (Mt 1,21; Mt 1,23; Mt 1,25; Łk 2,21)32Ten będzie wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Da Mu też Pan Bóg tron Jego ojca Dawida (Mt 28,18; Mk 5,7; Mk 10,47; Łk 1,35; Łk 1,69; Łk 1,76; Łk 6,35; Dz 7,48; Rz 1,4; Hbr 1,2; Hbr 1,5)33i będzie królował nad domem Jakuba na wieki, a Jego Królestwu nie będzie końca. (Hbr 1,8; Ap 11,15)34Wtedy Maria zapytała anioła: Jak to się stanie, skoro nie znam męża?[32]35W odpowiedzi anioł powiedział do niej: Duch Święty zstąpi[33] na ciebie i moc Najwyższego zacieni cię; Dlatego też Święte, które się urodzi, będzie nazwane Synem Boga. (Mt 1,18; Mt 14,33; Mk 1,1; Mk 1,24; Łk 1,15; Łk 1,32; Dz 8,37)36A oto Elżbieta, twoja krewna, ona także poczęła syna w swojej starości i jest to [już] szósty miesiąc tej, którą nazywano niepłodną, (Łk 1,24)37gdyż u Boga żadne słowo nie jest niemożliwe.[34] (Mt 18,16; Mt 26,75; Mt 27,14; Łk 1,20; Łk 5,5; Łk 7,1; Dz 6,13)38Wtedy Maria powiedziała: Oto jestem służącą Pana, niech mi się stanie według twego słowa.[35] I anioł odszedł od niej.
Odwiedziny Marii u Elżbiety
39W tych dniach Maria wstała i pośpiesznie wybrała się w górskie strony, do pewnego miasta w Judei,[36] (Łk 1,65)40i weszła do domu Zachariasza, i pozdrowiła Elżbietę.41A gdy[37] Elżbieta usłyszała przywitanie Marii, podskoczył płód[38] w jej łonie i Elżbieta została napełniona Duchem Świętym. (Łk 1,1; Łk 1,15; Łk 2,12; Rz 9,11; 2 Tm 3,15; 1 P 2,2)42Wówczas zawołała donośnym głosem i powiedziała: Błogosławiona jesteś między kobietami i błogosławiony owoc twojego łona!43I skąd mi to, że matka mojego Pana przyszła do mnie? (Łk 20,42)44Bo oto, gdy głos twojego pozdrowienia dotarł do moich uszu, płód w moim łonie podskoczył z radości.45Szczęśliwa [jest] też [ta], która uwierzyła, że nastąpi wypełnienie [słów] wypowiedzianych do niej przez Pana. (Łk 1,20)
Modlitwa Marii
46Wtedy Maria powiedziała: Moja dusza wywyższa Pana (Dz 10,46; Dz 19,17)47i mój duch rozradował się[39] z powodu Boga, mojego Wybawcy, (Rz 1,9; 1 Tes 5,23; 1 Tm 1,1; 1 Tm 2,3; 1 Tm 4,10; Tt 1,3; Tt 2,10; Tt 3,4; Jud 1,24)48gdyż wejrzał na pokorę swojej służącej. Gdyż oto odtąd wszystkie pokolenia uważać mnie będą za szczęśliwą,[40] (Łk 1,38; Łk 11,27; Jk 4,6)49ponieważ Potężny uczynił mi wielkie rzeczy. Święte jest Jego imię, (Mk 5,19)50a i Jego miłosierdzie[41] na pokolenia i pokolenia dla tych, którzy się Go boją. (Dz 10,35)51Okazał moc swoim ramieniem,[42] rozproszył szczycących się zamysłami swoich serc;52władców zrzucił z tronów, a pokornych – wywyższył, (Łk 1,48)53głodnych[43] nasycił dobrami a bogatych odprawił z niczym. (Łk 6,24; Łk 6,25)54Ujął się za swoim sługą[44] Izraelem, wspomniał na miłosierdzie, (Łk 1,72)55jak powiedział naszym ojcom – Abrahamowi i jego nasieniu – na wieki. (Ga 3,16)56Maria zaś pozostała z nią około trzech miesięcy, po czym wróciła do swojego domu.
Narodziny Jana Chrzciciela
57Dla Elżbiety natomiast wypełnił się czas jej rozwiązania i urodziła syna.58I usłyszeli jej sąsiedzi i krewni, że Pan okazał jej swoje wielkie miłosierdzie, i cieszyli się[45] razem z nią.59A gdy ósmego dnia przyszli, aby obrzezać dziecko, chcieli[46] nazwać go imieniem jego ojca Zachariasza.[47] (Łk 2,21; Flp 3,5)60Jednak jego matka odezwała się i powiedziała: O nie! Ale będzie nazwany Jan. (Łk 1,13; Łk 1,63)61Wówczas powiedzieli do niej: Nie ma nikogo pośród twoich krewnych, kto byłby nazwany tym imieniem.62Zaczęli zatem gestykulować[48] do jego ojca, jak chciałby je nazwać.63A on poprosił o tabliczkę i napisał:[49] Jan ma być jego imię. I wszyscy się zdziwili.64I natychmiast zostały mu otwarte usta i [rozwiązany] język, i przemówił, wielbiąc Boga. (Mk 7,35; Łk 1,20)65I wszystkich jego sąsiadów ogarnął strach, a po całej górskiej okolicy Judei omawiano wszystkie te sprawy. (Łk 2,9; Łk 5,26; Dz 2,43)66Wszyscy zaś, którzy o tym słyszeli, składali to sobie w sercu i mówili: Kim więc będzie to dziecko? Była z nim bowiem ręka Pana.[50] (Dz 11,21)
Proroctwo Zachariasza
67A Zachariasz, jego ojciec, został napełniony przez Ducha Świętego i tak prorokował: (Łk 1,15)68Niech będzie błogosławiony Pan, Bóg Izraela, że nawiedził swój lud i dokonał [jego] odkupienia, (Mt 15,31; Łk 7,16)69i wzniósł nam Róg Zbawienia[51] w domu swego sługi Dawida, (Łk 1,32; Łk 1,77; Łk 2,30; Dz 4,12)70tak jak zapowiedział przed wiekami przez usta swoich świętych proroków, (Dz 3,21; Rz 1,2)71zbawienie od naszych wrogów i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą, (Łk 1,74; Rz 8,31)72dla okazania miłosierdzia naszym ojcom i z uwagi na swoje święte przymierze – (Łk 1,54; Łk 1,55; Rz 15,8)73przysięgę, którą złożył naszemu ojcu Abrahamowi – że da nam, (Hbr 6,13)74ocalonym z ręki wrogów, bez lęku służyć Mu (Hbr 9,14; 1 J 4,18)75z poświęceniem i w sprawiedliwości przed Nim po wszystkie nasze dni. (Łk 1,6; Ef 4,24; Kol 1,22; Tt 2,12)76A ty, dziecko, będziesz nazwane prorokiem Najwyższego, gdyż pójdziesz przed Panem, aby przygotować Jego drogi, (Mt 3,3; Mt 11,9; Mt 11,10; Łk 1,17; Łk 1,32; Łk 1,35; Łk 7,26; Łk 20,6)77dać Jego ludowi poznanie zbawienia w odpuszczeniu ich grzechów, (Mt 1,21; Mk 1,4; Łk 1,69; Łk 2,30; Łk 3,3; Łk 3,6; Dz 2,38; Dz 5,31)78przez litość miłosierdzia naszego Boga, w którym nawiedzi nas jutrzenka z wysokości, (Ef 5,14; Kol 1,12)79by ukazać się tym, którzy siedzą w ciemności i w cieniu śmierci, i skierować nasze nogi na drogę pokoju. (Mt 4,16; Łk 2,14; Łk 7,50; Dz 26,18; Rz 3,17; Kol 1,13)80A dziecko rosło, wzmacniało się w duchu[52] i przebywało na pustkowiach aż do dnia swego wystąpienia wobec Izraela. (Mt 3,1; Mt 11,7; Łk 1,15; Łk 2,40; Łk 2,52)