1Pewnego dnia Jezus, widząc gromadzące się wokół Niego tłumy, wszedł na wzgórze i usiadł.2Uczniowie otoczyli Go, a On zaczął nauczać:3—Szczęśliwi ubodzy w duchu, bo do nich należy królestwo niebieskie.4Szczęśliwi smutni, bo zostaną pocieszeni.5Szczęśliwi cisi, bo odziedziczą całą ziemię.6Szczęśliwi ci, którzy pragną sprawiedliwości, bo zostaną nasyceni.7Szczęśliwi ci, którzy okazują innym miłość, bo sami zostaną obdarzeni miłością.8Szczęśliwi ci, którzy mają czyste serce, bo zobaczą samego Boga.9Szczęśliwi ci, którzy wprowadzają pokój, bo zostaną nazwani dziećmi Boga.10Szczęśliwi prześladowani za prawość, bo do nich należy królestwo niebieskie.11Macie ogromne szczęście, gdy ludzie was znieważają, prześladują i oczerniają z mojego powodu.12Cieszcie się i skaczcie z radości, bo w niebie czeka was wielka nagroda. Właśnie tak prześladowano kiedyś proroków Boga!
Sól i światło
13Jesteście solą tej ziemi! Lecz jeśli sól utraci swój smak, staje się bezwartościowa. Dlatego wyrzuca się ją na ścieżkę, gdzie zostaje podeptana przez ludzi.14Jesteście światłem dla świata! Nie można ukryć miasta położonego na wzgórzu.15Nie zapala się też lampy, aby ją zaraz zasłonić, ale stawia się ją na podwyższeniu, aby świeciła wszystkim, którzy są w domu.16Wasze światło niech również świeci wszystkim ludziom, aby widzieli wasze dobre postępowanie i oddawali chwałę waszemu Ojcu w niebie.
Wypełnienie Prawa
17Nie myślcie, że przyszedłem znieść Prawo Mojżesza albo pisma proroków. Nie znieść, ale wypełnić!18Zapewniam was, że prędzej niebo i ziemia przestaną istnieć, niż zmieni się najmniejsza literka w Prawie—zanim wszystko zostanie do końca wypełnione.19Jeśli więc ktoś usunąłby nawet najmniej ważne przykazanie Prawa i tak nauczał innych, będzie najmniej ważny w królestwie niebieskim. A kto sam wypełnia wszystko i uczy tego innych, będzie wielki w królestwie niebieskim.20Ostrzegam was więc: jeśli wasza prawość nie będzie większa od prawości faryzeuszy i przywódców religijnych, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.
Zabójstwo
21Słyszeliście, że powiedziano przodkom: „Nie zabijaj”, a kto zabije, pójdzie pod sąd.22A ja wam mówię: Każdy, kto się na kogoś gniewa, pójdzie pod sąd! A kto nazywa go głupcem, stanie przed Wysoką Radą. A kto nazwałby go idiotą, zasługuje na ogień piekielny.23Jeśli więc, przynosząc dar na ołtarz w świątyni, przypomniałbyś sobie, że ktoś ci coś zarzuca,24zostaw swój dar przy ołtarzu i idź się pogodzić z tym człowiekiem. Potem wróć i złóż dar Bogu.25Póki jest na to czas, staraj się polubownie załatwić sprawę ze swoim oskarżycielem. W przeciwnym bowiem razie sędzia cię skaże i zostaniesz wtrącony do więzienia.26Zapewniam cię, że nie wyjdziesz stamtąd, aż spłacisz cały dług—co do grosza.
Niewierność małżeńska
27Słyszeliście, że w Prawie Mojżesza powiedziano: „Bądź wierny w małżeństwie”.28A Ja wam mówię: Kto spogląda na kobietę i pożąda jej, w sercu już się dopuścił niewierności.29Jeśli więc twoje prawe oko skłania cię do grzechu, wyłup je i odrzuć. Lepiej bowiem, gdy zginie jakaś część twojego ciała, niż byś z całym ciałem miał być wrzucony do piekła.30I jeśli twoja prawa ręka skłania cię do grzechu, odetnij ją i odrzuć. Lepiej bowiem, gdy zginie jakaś część twojego ciała, niż byś z całym ciałem miał znaleźć się w piekle.
Rozwód
31W Prawie Mojżesza powiedziano też: „Kto chce się rozwieść z żoną, niech jej wręczy dokument rozwodowy”.32A Ja wam mówię: Kto rozwodzi się z żoną (z wyjątkiem przypadku rozwiązłości seksualnej), naraża ją na grzech niewierności. Kto zaś żeni się z rozwódką, również dopuszcza się grzechu niewierności małżeńskiej.
Przysięga
33Słyszeliście również, że powiedziano przodkom: „Nie przysięgaj fałszywie, lecz dotrzymaj przysięgi danej Panu”.34A Ja wam mówię: W ogóle nie przysięgajcie: ani na niebo—bo jest tronem Boga;35ani na ziemię—bo jest Jego podnóżkiem; ani na Jerozolimę—bo jest miastem wielkiego Króla!36Nawet na własną głowę nie przysięgaj—bo nie możesz jednego włosa uczynić białym lub czarnym.37Mów prawdę: niech twoje „tak” znaczy „tak”, a „nie” znaczy „nie”. Każde oszustwo pochodzi od szatana.
Oko za oko
38Słyszeliście, że w Prawie Mojżesza powiedziano: „Oko za oko, ząb za ząb”.39A Ja wam mówię: Nie rewanżujcie się za doznane zło! Jeśli ktoś cię obrazi, uderzając w policzek, nadstaw mu drugi.40Jeśli ktoś chce się z tobą sądzić o koszulę, daj mu od razu i płaszcz.41Jeśli ktoś cię zmusza, byś niósł mu bagaż kilometr, nieś mu i dwa.42Daj temu, kto cię prosi, i nie odwracaj się od tego, kto chce od ciebie coś pożyczyć.
Miłość do wrogów
43Słyszeliście, że powiedziano: „Kochaj przyjaciół, nienawidź wrogów”.44A Ja wam mówię: Kochajcie waszych wrogów i módlcie się za tych, którzy was prześladują—45tak postępują dzieci waszego Ojca w niebie. On bowiem sprawia, że słońce wschodzi dla dobrych i dla złych. A deszcz pada dla prawych i dla nieprawych.46Czy sądzicie, że zasługujecie na nagrodę, bo kochacie tych, którzy was kochają? Czy nawet źli ludzie tak nie postępują?47Jeśli jesteście mili tylko dla przyjaciół, w czym jesteście lepsi? Czy poganie tak nie postępują?48Bądźcie więc doskonali, tak jak wasz Ojciec w niebie.
13“You are the salt of the earth, but if salt has lost its taste, how shall its saltiness be restored? It is no longer good for anything except to be thrown out and trampled under people’s feet. (Mk 9,50; Łk 14,34)14“You are the light of the world. A city set on a hill cannot be hidden. (Jan 8,12; Ef 5,8; Flp 2,15)15Nor do people light a lamp and put it under a basket, but on a stand, and it gives light to all in the house. (Mk 4,21; Łk 8,16; Łk 11,33)16In the same way, let your light shine before others, so that[2] they may see your good works and give glory to your Father who is in heaven. (Mt 9,8; Jan 15,8; 2 Kor 9,13; Flp 1,11; Flm 1,6; 1 P 2,12)
Christ Came to Fulfill the Law
17“Do not think that I have come to abolish the Law or the Prophets; I have not come to abolish them but to fulfill them. (Mt 7,12; Rz 3,31; Rz 10,4; Rz 13,8; Ga 3,24)18For truly, I say to you, until heaven and earth pass away, not an iota, not a dot, will pass from the Law until all is accomplished. (Mt 24,35; Łk 16,17)19Therefore whoever relaxes one of the least of these commandments and teaches others to do the same will be called least in the kingdom of heaven, but whoever does them and teaches them will be called great in the kingdom of heaven. (Mt 11,11; Mt 18,1; 1 Kor 3,12; Ga 3,10; Jk 2,10)20For I tell you, unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees, you will never enter the kingdom of heaven. (Jan 3,5; Rz 10,3; Flp 3,9)
Anger
21“You have heard that it was said to those of old, ‘You shall not murder; and whoever murders will be liable to judgment.’ (Wj 20,13; Pwt 5,17; Pwt 16,18; Mt 5,27; Mt 5,31; Mt 5,33; Mt 5,38; Mt 5,43; Mt 19,18; Mk 10,19; Łk 18,20; Rz 13,9; Jk 2,11)22But I say to you that everyone who is angry with his brother[3] will be liable to judgment; whoever insults[4] his brother will be liable to the council; and whoever says, ‘You fool!’ will be liable to the hell[5] of fire. (Mt 5,21; Mt 5,29; Mt 18,9; Mk 9,43; Jk 3,6; 1 J 3,15)23So if you are offering your gift at the altar and there remember that your brother has something against you, (Mt 6,15; Mt 8,4; Mt 23,18; Mk 11,25)24leave your gift there before the altar and go. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift.25Come to terms quickly with your accuser while you are going with him to court, lest your accuser hand you over to the judge, and the judge to the guard, and you be put in prison. (Łk 12,58)26Truly, I say to you, you will never get out until you have paid the last penny.[6] (Mt 18,34)
Lust
27“You have heard that it was said, ‘You shall not commit adultery.’ (Wj 20,14; Pwt 5,18; Mt 5,21)28But I say to you that everyone who looks at a woman with lustful intent has already committed adultery with her in his heart. (2 Sm 11,2; Job 31,1; Przyp 6,25)29If your right eye causes you to sin, tear it out and throw it away. For it is better that you lose one of your members than that your whole body be thrown into hell. (Mt 5,22; Mt 10,28; Mt 13,41; Mt 18,8; Mt 23,15; Mt 23,33; Mk 9,43; Łk 12,5; Łk 17,1)30And if your right hand causes you to sin, cut it off and throw it away. For it is better that you lose one of your members than that your whole body go into hell. (Mt 5,29)
Divorce
31“It was also said, ‘Whoever divorces his wife, let him give her a certificate of divorce.’ (Pwt 24,1; Jer 3,1; Mt 5,27; Mt 19,7)32But I say to you that everyone who divorces his wife, except on the ground of sexual immorality, makes her commit adultery, and whoever marries a divorced woman commits adultery. (Mt 19,9; Mk 10,11; Łk 16,18; Rz 7,3; 1 Kor 7,10)
Oaths
33“Again you have heard that it was said to those of old, ‘You shall not swear falsely, but shall perform to the Lord what you have sworn.’ (Kpł 19,12; Lb 30,2; Pwt 23,21; Kazn 5,4; Mt 5,27; 1 Tm 1,10)34But I say to you, Do not take an oath at all, either by heaven, for it is the throne of God, (Iz 66,1; Mt 23,22; Dz 7,49; Jk 5,12; Ap 4,2)35or by the earth, for it is his footstool, or by Jerusalem, for it is the city of the great King. (Ps 48,2)36And do not take an oath by your head, for you cannot make one hair white or black.37Let what you say be simply ‘Yes’ or ‘No’; anything more than this comes from evil.[7] (Przyp 10,19)
Retaliation
38“You have heard that it was said, ‘An eye for an eye and a tooth for a tooth.’ (Wj 21,24; Kpł 24,20; Pwt 19,21; Mt 5,27)39But I say to you, Do not resist the one who is evil. But if anyone slaps you on the right cheek, turn to him the other also. (Iz 50,6; Lm 3,30; Mt 26,67; Łk 6,29; Rz 12,17; 1 P 2,23)40And if anyone would sue you and take your tunic,[8] let him have your cloak as well. (Mt 5,39)41And if anyone forces you to go one mile, go with him two miles. (Mt 27,32)42Give to the one who begs from you, and do not refuse the one who would borrow from you. (Pwt 15,8; Ps 37,21; Ps 37,26; Ps 112,5; Przyp 21,26; Łk 6,34)
Love Your Enemies
43“You have heard that it was said, ‘You shall love your neighbor and hate your enemy.’ (Kpł 19,18; Mt 5,21; Mt 19,19)44But I say to you, Love your enemies and pray for those who persecute you, (Wj 23,4; Job 31,29; Ps 7,4; Łk 6,27; Łk 23,34; Dz 7,60; Rz 12,20; 2 Tm 4,16; 1 P 3,9)45so that you may be sons of your Father who is in heaven. For he makes his sun rise on the evil and on the good, and sends rain on the just and on the unjust. (Łk 6,35; Dz 14,17; Ef 5,1; Flp 2,15)46For if you love those who love you, what reward do you have? Do not even the tax collectors do the same? (Łk 6,32)47And if you greet only your brothers,[9] what more are you doing than others? Do not even the Gentiles do the same? (Mt 6,7; Mt 6,32)48You therefore must be perfect, as your heavenly Father is perfect. (Rdz 17,1; Kpł 19,2; Mt 19,21; Łk 6,36; 1 Kor 2,6; Flp 3,15; Kol 1,28; Kol 4,12; Jk 1,4; Jk 3,2; 1 P 1,15)