1Jezus, widząc te tłumy, wstąpił na górę, a gdy usiadł, rozłożyli się przy Nim Jego uczniowie.2Wtedy zaczął do nich przemawiać. Rozpoczął tymi słowy:3Szczęśliwi świadomi swej nędzy, gdyż ich jest Królestwo Niebios.4Szczęśliwi zasmuceni, gdyż oni doznają pociechy.5Szczęśliwi pokorni, gdyż oni odziedziczą ziemię.6Szczęśliwi złaknieni, spragnieni sprawiedliwości, gdyż oni będą nasyceni.7Szczęśliwi miłosierni, gdyż oni dostąpią miłosierdzia.8Szczęśliwi czystego serca, gdyż oni będą oglądać Boga.9Szczęśliwi niosący pokój, gdyż oni będą nazwani synami Boga.10Szczęśliwi prześladowani z powodu sprawiedliwości, gdyż ich jest Królestwo Niebios.11Szczęśliwi jesteście, gdy was będą znieważać, prześladować i kłamliwie zarzucać wam wszelkie zło ze względu na Mnie.12Cieszcie się, radujcie niezmiernie, bo w Niebie czeka was wielka zapłata. Podobnie prześladowano proroków, którzy byli przed wami.
Uczniowie — sól i światło
13Wy jesteście solą ziemi. Gdyby sól zwietrzała, nikt smaku by jej nie przywracał. Byłaby nieprzydatna, w sam raz do wyrzucenia i podeptania przez ludzi.14Wy jesteście światłem świata. Nie da się ukryć miasta, które leży na górze.15Nie zapalają też lampy, by ją postawić pod garnkiem.[1] Światło umieszcza się na świeczniku, skąd obecnym w domu świeci najskuteczniej.16Tak niech i wasze światło świeci wobec wszystkich. Niech ludzie zobaczą wasze szlachetne czyny i wielbią waszego Ojca w niebie.
Trwałość Prawa
17Nie sądźcie, że przyszedłem unieważnić Prawo lub Proroków. Nie przyszedłem unieważnić, ale wypełnić.18Zapewniam was bowiem: Dopóki trwać będzie niebo i ziemia, ważna będzie każda jota i każda kreska Prawa — aż wszystko się dokona.19Kto zatem rozwiąże jedno z przykazań, choćby z pozoru nieważne, i w ten sposób będzie uczył ludzi, tego w Królestwie Niebios też nazwą nieważnym. Tego natomiast, kto będzie je stosował i innych tego uczył, w Królestwie Niebios nazwą ważną osobą.20Powiem więcej: Jeśli w swej sprawiedliwości nie posuniecie się dalej niż znawcy Prawa i faryzeusze, nie wejdziecie do Królestwa Niebios.
O szacunku dla życia
21Wiecie o tym, że przodkom powiedziano: Masz nie zabijać, a kto popełni zabójstwo, będzie podlegał karze.22Ja wam natomiast mówię: Każdy, kto żywi gniew względem swojego brata, będzie podlegał karze. Kto podepcze jego godność, stanie przed Radą Najwyższą,[2] a kto go nazwie głupcem, skończy w ogniu miejsca wiecznej kary.[3]
O sporach
23Dlatego jeślibyś składał swój dar na ołtarzu i tam by ci się przypomniało, że twój brat ma coś przeciwko tobie,24zostaw swój dar przed ołtarzem, pojednaj się najpierw z bratem, a potem wróć i dokończ ofiarowania.25Nie odwlekaj ugody z przeciwnikiem. Załatw sprawę, zanim rozpocznie się proces, aby przeciwnik nie podał cię sędziemu, a sędzia podwładnemu, i abyś nie trafił za kraty.26Zapewniam cię, wyjdziesz stamtąd, dopiero gdy oddasz ostatni grosz.[4]
O czystości współżycia
27Wiecie, że powiedziano: Masz nie cudzołożyć.28Ja wam natomiast mówię: Każdy, kto pożądliwie przygląda się kobiecie, już w swoich myślach dopuścił się cudzołóstwa.29Jeśli twe prawe oko przywodzi cię do upadku, wyłup je i odrzuć daleko od siebie. Więcej zyskasz, gdy stracisz jeden z twoich członków, niż gdy postradasz całe ciało w miejscu wiecznej kary.30Podobnie jeśli twa prawa ręka przywodzi cię do upadku, odetnij ją i odrzuć jak najdalej od siebie. Lepiej dla ciebie będzie, by zginął jeden z twych członków, niż żeby całe twe ciało miało znaleźć się w miejscu wiecznej kary.
O rozwodzie
31Powiedziano też: Kto się rozwodzi z żoną, niech jej wręczy oświadczenie rozwodowe.32Ja wam natomiast mówię: Każdy, kto się rozwodzi z żoną, pomijając przypadek nierządu, naraża ją na cudzołóstwo, a kto by rozwiedzioną poślubił — cudzołoży.
O przysiędze
33Wiecie, że przodkom powiedziano: Masz nie łamać swych przysiąg, lecz dotrzymać ich wobec Pana.34Ja wam natomiast mówię: Wcale nie przysięgajcie. Ani na niebo, gdyż jest tronem Boga,35ani na ziemię, gdyż jest Jego podnóżkiem, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem Wielkiego Króla.36Nie przysięgaj też na swoją głowę, gdyż nie możesz ani jednego włosa uczynić białym lub czarnym.37Niech raczej wasze: tak, znaczy: tak, a wasze: nie — nie, bo to, co ponadto, pochodzi od złego.
O zemście
38Wiecie, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb.39Ja wam natomiast mówię: Nie odwzajemniajcie zła. Temu, kto ci wymierzy prawy policzek, nadstaw również lewy.40Temu, kto cię pozywa do sądu i chce zabrać tunikę, zostaw także płaszcz.41Kto by cię przymuszał, byś niósł jego ciężar jedną milę, nieś dwie mile.42Temu, kto cię prosi, daj, i nie odwracaj się od tego, kto chce od ciebie coś pożyczyć.
O nieprzyjaciołach
43Wiecie, że powiedziano: Masz kochać swego bliźniego, a wroga mieć w nienawiści.44Ja wam natomiast mówię: Kochajcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują.45Tak czyniąc, zachowujcie się, jak przystało na dzieci waszego Ojca w niebie. On sprawia, że słońce wschodzi nad złymi i dobrymi, a deszcz spada na sprawiedliwych i niesprawiedliwych.46Bo jeśli okazujecie miłość tym, którzy was kochają, co wam wynagradzać? Czyż celnicy nie czynią podobnie?47A jeśli pozdrawiacie tylko swoich braci, co w tym nadzwyczajnego? Poganie też to robią.48Wy bądźcie doskonali, jak doskonały jest wasz Ojciec w niebie.
Mateusza 5
Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza (dosłowny)
13Wy jesteście solą ziemi; jeśli zaś sól zwietrzeje, czym się ją nasala?[10] Do niczego jest już nieprzydatna, poza wyrzuceniem na zewnątrz, na podeptanie przez ludzi. (Mt 25,30; Mk 9,50; Łk 14,34; Łk 14,35; Kol 4,6)14Wy jesteście światłem świata; nie może ukryć się miasto położone na górze. (Ef 5,8; Flp 2,15)15Nie zapalają też lampy i nie stawiają pod miarą[11] [do ziarna], ale na podstawku, aby świeciła wszystkim, którzy są w domu. (Mk 4,21; Łk 8,16; Łk 11,33)16Tak niech i wasze światło świeci wobec ludzi, by mogli zobaczyć wasze szlachetne czyny i oddać chwałę waszemu Ojcu w niebie.[12] (Mt 9,8; 1 Kor 10,31; Ef 5,8; Flp 1,11; 1 P 2,12)
Trwałość Prawa
17Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo lub proroków; nie przyszedłem znieść, ale wypełnić. (Mt 3,15; Mt 7,12; Rz 3,31; Rz 8,4; Rz 10,4; Rz 13,8)18Zapewniam was bowiem: Dopóki nie przeminie niebo i ziemia, nie przeminie ani jedna jota lub ani jedna kreska[13] z Prawa – aż wszystko się stanie. (Mt 24,35; Łk 16,17; Łk 21,33; Hbr 1,11; 2 P 3,10; Ap 21,1)19Kto zatem rozwiąże jedno z tych przykazań, choćby najmniejsze, i tak będzie nauczał ludzi, najmniejszym będzie nazwany w Królestwie Niebios, a kto będzie stosował i nauczał, ten będzie nazwany wielkim w Królestwie Niebios. (Mt 11,11; Mt 18,1; Jk 2,10)20Mówię wam bowiem, że jeśli wasza sprawiedliwość nie przewyższy [sprawiedliwości] znawców Prawa i faryzeuszów, nie wejdziecie do Królestwa Niebios. (Mt 5,6; Mt 5,10; Mt 7,21; Mt 18,3; Mt 23,13; Dz 14,22; Flp 3,9; Ap 19,8)
O szacunku dla życia
21Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał,[14] a kto by zabił, będzie winien[15] sądu.22A Ja wam mówię, że każdy, kto gniewa się na swego brata, będzie winien sądu, a kto by powiedział swemu bratu: Raka,[16] będzie winien Sanhedrynu, a kto by powiedział: Głupcze,[17] będzie winien ognia Gehenny.[18] (Mt 5,29; Mt 10,17; Mt 10,28; Mt 18,9; Mt 26,59; Mk 15,1; Łk 12,5; Dz 4,15; Dz 5,21; Dz 5,41; Ef 4,26; Jk 1,19; 1 J 3,15)
O sporach
23Jeślibyś więc składał swój dar na ołtarzu[19] i tam przypomniałoby ci się, że twój brat ma coś przeciw tobie, (Mt 8,4; Mt 18,15; Mt 18,21; Mt 23,18; Mk 11,25; Łk 1,11; Hbr 7,13; Hbr 13,10; Hbr 13,12; Ap 8,3)24zostaw swój dar tam przed ołtarzem, odejdź i najpierw pojednaj się ze swym bratem, a potem przyjdź i złóż swój dar. (Ef 4,32; Kol 3,13)25Gódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, póki jesteś z nim w drodze, aby przeciwnik nie podał cię sędziemu, a sędzia podwładnemu,[20] i [abyś nie] został wtrącony do więzienia. (Łk 12,58)26Zapewniam cię, na pewno nie wyjdziesz stamtąd, aż oddasz ostatni kodrantes.[21] (Mt 18,34; Łk 12,59)
O czystości współżycia
27Słyszeliście, że powiedziano: Nie będziesz cudzołożył.28A Ja wam mówię, że każdy, kto patrzy na kobietę[22] żądny, by ją mieć,[23] już w swoim sercu scudzołożył z nią.[24] (Mt 15,19; 1 Kor 6,9; Ga 5,19; Ef 5,3; 2 P 2,14)29A jeśli twe prawe oko gorszy cię,[25] wyłup je i odrzuć od siebie, korzystniej jest bowiem dla ciebie, by zginął jeden z twych członków, niż żeby całe twe ciało zostało wrzucone do Gehenny. (Mt 5,22; Mt 18,9; Mk 9,47; Łk 17,2; Rz 14,21; 1 Kor 8,13; 2 Kor 6,3; 2 Kor 11,29)30I jeśli twa prawa ręka gorszy cię, odetnij ją i odrzuć od siebie, korzystniej jest bowiem dla ciebie, by zginął jeden z twych członków, niż żeby całe twe ciało miało pójść do Gehenny. (Mt 5,22; Mt 18,8; Mk 9,43)
O rozwodzie
31Powiedziano też: Ktokolwiek oddalałby[26] swą żonę, niech jej da oświadczenie rozwodowe.[27] (Mt 19,3; Mt 19,7; Mk 10,4)32A ja wam mówię, że każdy, kto oddala[28] swą żonę, poza sprawą nierządu,[29] czyni ją [osobą], względem której scudzołożono,[30] a kto by oddaloną pojął – cudzołoży.[31] (Mt 19,9; Mk 10,11; Łk 16,18; Rz 7,3; 1 Kor 7,10)
O przysiędze
33Słyszeliście także, że powiedziano przodkom: Nie będziesz krzywoprzysięgał,[32] ale dotrzymasz Panu swoich przysiąg. (Mt 6,33)34A Ja wam mówię: Nie przysięgać wcale[33] – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga, (Mt 23,16; Dz 7,49; 1 Tes 5,27; Jk 5,12)35ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem Jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem Wielkiego Króla;36nie przysięgaj też na swą głowę, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym lub czarnym.37Niech raczej wasze słowo będzie: Tak – tak, nie – nie, a co ponadto – to jest od złego.[34] (Mt 6,13; Mt 13,19; Mt 13,38; 2 Kor 1,17; Ef 6,16; 2 Tes 3,3; Jk 5,12; 1 J 2,13; 1 J 5,18)
O zemście
38Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb. (Łk 6,29)39A Ja wam mówię: Nie odwzajemniajcie się złu, lecz temu, kto cię uderzy w twój prawy policzek[35] – odwróć mu i drugi. (Mt 26,67; Rz 12,14; Rz 12,17; Rz 12,19; 1 P 3,9)40A temu, kto chce cię pozwać do sądu i wziąć twą koszulę – zostaw mu też płaszcz. (1 Kor 6,6)41I kto by cię zmuszał do jednej[36] mili,[37] idź z nim dwie.42Temu, kto cię prosi, daj, i nie odwracaj się od tego, kto chce od ciebie pożyczyć. (Łk 6,35)
O nieprzyjaciołach
43Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz kochał swego bliźniego[38] i będziesz nienawidził swego nieprzyjaciela.[39] (Mt 19,19; Mt 22,39; Mk 12,31; Łk 6,27; Łk 6,32; Łk 10,27; Rz 12,20; Rz 13,10; Ga 5,14; Jk 2,8)44A Ja wam mówię: Kochajcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się o tych, którzy was prześladują, (Dz 7,60; Rz 12,14; Rz 12,20; 1 Kor 4,12; 1 P 2,23)45abyście stali się[40] synami waszego Ojca w niebie,[41] gdyż Jego słońce wschodzi nad złymi i dobrymi i deszcz pada na sprawiedliwych i niesprawiedliwych. (Dz 14,17; Ef 5,1; Flp 2,15)46Bo jeśli okazujecie miłość tym, którzy was kochają, jaką macie zapłatę? Czy i celnicy tego nie czynią?47I jeśli pozdrawiacie tylko swoich braci, co nadzwyczajnego czynicie? Czy i poganie[42] tego nie czynią? (Mt 6,7; Mt 6,32; 3 J 1,7)48Wy zatem macie być doskonali,[43] jak doskonały jest wasz Ojciec niebieski. (Mt 19,21; Flp 3,12; Flp 3,15; Kol 1,28; Kol 4,12; Jk 1,4; 1 P 1,16)