1Po tym wszystkim Abimelek, syn Jerubaala, udał się do Sychem, do braci swojej matki, i przemówił do nich oraz do całej rodziny ze strony ojca matki w taki oto sposób:2Zapytajcie w gronie wszystkich rządców miasta Sychem: Co jest dla was lepsze: Czy to, by panowało nad wami siedemdziesięciu ludzi, wszyscy synowie Jerubaala, czy to, by panował nad wami jeden człowiek? Zwróćcie im też uwagę, że ja jestem waszym rodakiem, łączy nas jedna krew.[1]3Bracia jego matki przedstawili tę sprawę dokładnie rządcom miasta Sychem, a ci odnieśli się do Abimeleka przychylnie,[2] szczególnie że rzeczywiście uznali go za brata.4Przekazali mu ponadto siedemdziesiąt srebrników ze świątyni Baala-Berita, za które Abimelek wynajął i pociągnął za sobą ludzi pozbawionych skrupułów i gotowych na wszystko.5Z tymi ludźmi Abimelek przyszedł do rodziny swojego ojca do Ofry i wybił na jednym kamieniu swoich braci, siedemdziesięciu synów Jerubaala! Ocalał tylko Jotam, najmłodszy syn Jerubaala, ponieważ się ukrył.6Wtedy zebrali się wszyscy rządcy Sychem oraz całe Bet-Milo[3] i przy słupie dębowym[4] w Sychem ustanowili Abimeleka królem.
Bajka i przekleństwo Jotama
7Gdy doniesiono o tym Jotamowi, poszedł on, stanął na szczycie góry Gerizim, podniósł głos i zawołał do nich: Posłuchajcie mnie, rządcy Sychem, a Bóg posłucha także was:8Uparły się kiedyś drzewa, by ustanowić nad sobą króla. Wpierw powiedziały do oliwki: Przejmij nad nami panowanie!9Oliwka jednak powiedziała: Czy mam porzucić mój olejek? Bóg nim wyróżnia oraz ludzie! Mam iść i bujać nad drzewami?10Mówią więc drzewa do figowca: A może ty?! Panuj nad nami!11Ale figowiec odpowiedział: Czy mam porzucić moją słodycz, moje wspaniałe, [słodkie] plony, by zacząć bujać nad drzewami?12Spojrzały drzewa na winorośl: Może byś chciała panowania?13Ale winorośl powiedziała: Czy mam się rozstać z moim moszczem, radością Boga oraz ludzi, by zacząć bujać nad drzewami?14W końcu zwróciły się do głogu: Dalej! Ty zostań naszym królem!15A głóg tak odpowiedział drzewom: Jeśli naprawdę tego chcecie i namaścicie mnie na króla, możecie schronić się w mym cieniu. Lecz jeśli nie, to ogień z głogu buchnie i strawi cedry Libanu.16A teraz posłuchajcie: Czy ustanawiając Abimeleka królem, postąpiliście rzeczywiście w dobrej wierze? Czy słusznie postąpiliście z Jerubaalem i jego rodem? Czy odpłaciliście mu odpowiednio do dzieła jego rąk?17Mój ojciec walczył za was, narażał swoje życie[5] i wyrwał was z ręki Midianu.18A co wy zrobiliście? Powstaliście przeciw rodowi mojego ojca. Wybiliście na jednym kamieniu jego siedemdziesięciu synów. Ustanowiliście Abimeleka, syna jego służącej, królem nad rządcami Sychem, tylko dlatego, że jest waszym bratem!19Jeśli czyniąc to wszystko, postąpiliście z Jerubaalem oraz jego rodem słusznie i w dobrej wierze, to cieszcie się z Abimeleka! Niech on też z was się cieszy!20Lecz jeśli tak nie postąpiliście, to niech wyjdzie ogień z Abimeleka i pochłonie rządców Sychem wraz z Bet-Milo! Niech wyjdzie także ogień od rządców Sychem i z Bet-Milo i niech pochłonie Abimeleka!21Potem Jotam umknął. Zbiegł on do Beer i tam zamieszkał, chroniąc się przed swoim bratem Abimelekiem.
Dzieje przekleństwa Jotama
22Abimelek natomiast zarządzał Izraelem przez trzy lata.23Potem Bóg wzbudził wrogość[6] między nim a rządcami Sychem. Rządcy Sychem wypowiedzieli wierność Abimelekowi. (1 Krl 22,21)24Stało się tak, aby został ukarany gwałt zadany siedemdziesięciu synom Jerubaala. Na Abimeleka, ich brata i mordercę, ale także na rządców Sychem, którzy pomogli mu wybić własnych braci, musiała spaść kara za przelew krwi.25W związku z tą wrogością rządcy Sychem urządzali zasadzki w górach na szkodę Abimeleka. Okradali oni każdego, kto tamtędy przechodził. Abimelekowi doniesiono o tym.26Ponadto przybył do Sychem Gaal,[7] syn Ebeda,[8] wraz ze swoimi braćmi. Ludzie ci pozyskali zaufanie rządców Sychem.27Pewnego razu, w porze winobrania, podczas zabawy przy tłoczeniu wina, przyszli do świątyni swojego boga, jedli tam i pili, ale przy tym przeklinali Abimeleka.28Gaal, syn Ebeda, wykrzyknął: Kim jest ten Abimelek w porównaniu z Sychemem, abyśmy mieli mu służyć?! Czy to nie syn Jerubaala? A Zebul? Czy to nie jego namiestnik? Służcie ludziom Chamora, ojca Sychema! Dlaczego właściwie my mielibyśmy służyć jemu?!29Gdybym to ja miał władzę nad tym ludem, zaraz przeciwstawiłbym się Abimelekowi! Potem rzucił pod adresem Abimeleka: Zbieraj swój zastęp! Wychodź w pole!30Gdy Zebul, zarządca miasta, usłyszał słowa Gaala, syna Ebeda, zawrzał gniewem.31Następnie wysłał potajemnie gońców do Abimeleka. Doniósł mu o wszystkim i poradził: Jest teraz w Sychem Gaal, syn Ebeda, wraz ze swoimi braćmi. Buntują oni miasto przeciw tobie.32Wstań jeszcze tej nocy, ty i twoi ludzie, i zasadź się w polu.33Rano, o wschodzie słońca, uderz na miasto, a gdy Gaal z poplecznikami wyjdzie do ciebie, zrób z nim, co uznasz za słuszne.34Abimelek ze swoim wojskiem wstał więc jeszcze tej nocy i zasadził się na Sychem czterema oddziałami.35Gdy Gaal, syn Ebeda, wyszedł i stanął w bramie miasta, Abimelek ze swoimi ludźmi wypadł na niego z zasadzki.36Gaal to zobaczył i krzyknął do Zebula: Spójrz, ludzie schodzą ze szczytów gór! Lecz Zebul odpowiedział: Cień gór bierzesz za ludzi!37Po chwili Gaal zawołał raz jeszcze: Spójrz, to jednak ludzie! Ciągną środkiem równiny, a jeden oddział nadciąga od strony Dębu Wróżbitów!38Wtedy Zebul zawołał: Gdzie są teraz twe usta, które z pogardą pytały: Kim jest Abimelek, byśmy mieli mu służyć? Czy to nie ludzie, którym urągałeś? Wychodź teraz i walcz z nimi!39I Gaal wyszedł na czele rządców Sychem, by zetrzeć się z Abimelekiem.40Jednak gdy Abimelek ruszył na niego, zaczął on przed nim uciekać, tak że rażeni mieczem padali po wejście do miasta.[9]41Po bitwie Abimelek zatrzymał się w Aruma, a Zebul wypędził z Sychem Gaala wraz z jego braćmi.42Nazajutrz zaś lud miał wyjść w pole. Abimelekowi doniesiono o tym.43Wówczas zebrał on swoich wojowników, podzielił ich na trzy oddziały i urządził zasadzkę w polu. Gdy ludzie wyszli z miasta, ruszył na nich i pobił ich.44Ponadto oddziały, które były przy Abimeleku, rozdzieliły się i ustawiły u wejścia do bramy miasta. Dwa oddziały natomiast rozdzieliły się, aby pobić tych, którzy byli w polu.45Abimelek walczył o miasto przez cały ten dzień. Kiedy je zdobył, wybił lud, który się w nim znajdował, a samo miasto zburzył i posypał solą.46Na wieść o tym wszyscy rządcy twierdzy Sychem[10] zeszli do groty[11] świątyni Baala-Berita. (1 Sm 13,6)47Abimelekowi doniesiono o tym, że wszyscy rządcy zgromadzili się w twierdzy Sychem.48Wówczas wyruszył on wraz z wojskiem na górę Salmon, chwycił siekierę, naścinał gałęzi z drzew, zebrał je i włożył sobie na ramiona. Wojownikom rozkazał: Patrzcie i róbcie to, co ja.49Wojsko naścinało więc gałęzi i poszło za Abimelekiem. Gałęzie te ułożyli na grocie, podłożyli ogień i tak wygubili wszystkich ludzi w twierdzy Sychem, około tysiąca mężczyzn i kobiet.50Następnie Abimelek wyruszył do Tebes, obległ je i zdobył.51Jednak w środku miasta stała potężna baszta. Schronili się w niej wszyscy mężczyźni i kobiety oraz wszyscy rządcy miasta, zaryglowali drzwi i weszli na dach baszty.52Abimelek natarł na basztę, chcąc położyć ogień pod jej wejście.53Wtedy pewna kobieta zrzuciła kamień młyński[12] na głowę Abimeleka i roztrzaskała mu czaszkę.54Abimelek zdołał jeszcze przywołać giermka noszącego mu broń i rozkazał: Dobądź swojego miecza i dobij mnie, aby nie mówiono, że mnie zabiła kobieta. Giermek pchnął go więc mieczem i pozbawił życia.55Kiedy Izraelici zobaczyli, że Abimelek zginął, rozeszli się do swych miejscowości.56Tak Bóg odpłacił Abimelekowi za jego niegodziwość wyrządzoną własnemu ojcu, za zabicie siedemdziesięciu braci.57Całą też niegodziwość mieszkańców Sychem Bóg skierował na ich własną głowę i tak spełniło się na nich przekleństwo Jotama, syna Jerubaala.
Sędziów 9
Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza (dosłowny)
1A Abimelek, syn Jerubaala, poszedł do Sychem do braci swojej matki i tak przemówił do nich i do całej rodziny domu ojca swojej matki:2Przemówcie w obecności[1] wszystkich panów[2] Sychem: Co jest dla was lepsze, czy to, by panowało nad wami siedemdziesięciu ludzi, wszyscy synowie Jerubaala, czy to, by panował nad wami jeden człowiek? I pamiętajcie, że ja jestem waszą kością i waszym ciałem.3Przemówili zatem bracia jego matki w obecności wszystkich panów Sychem tymi właśnie słowy i ich serce skłoniło się[3] za Abimelekiem, gdyż powiedzieli sobie: On jest naszym bratem.4Dali mu też siedemdziesiąt srebrników ze świątyni Baala-Berita, a Abimelek wynajął za nie ludzi bezwartościowych i lekkomyślnych[4] – i [ci] poszli za nim.5Tak przyszedł do domu swojego ojca do Ofry i wybił swoich braci, synów Jerubaala, siedemdziesięciu ludzi, na jednym kamieniu;[5] został Jotam, najmłodszy syn Jerubaala, ponieważ się ukrył.6Wtedy zebrali się wszyscy panowie Sychem i całe Bet-Milo,[6] poszli i ustanowili Abimeleka królem przy dębie ustawionym[7] w Sychem.
Bajka i przekleństwo Jotama
7A gdy doniesiono o tym Jotamowi, poszedł, stanął na szczycie góry Gerizim, podniósł swój głos i zawołał do nich: Posłuchajcie mnie, panowie Sychem, aby Bóg mógł posłuchać także was:8Uparły się kiedyś drzewa, by ustanowić nad sobą króla, i powiedziały do oliwki: Panuj nad nami!9Ale oliwka im powiedziała: Czy mam porzucić własny tłuszcz, którym wyróżnia Bóg[8] i ludzie, aby iść bujać nad drzewami?10Mówią więc drzewa do figowca: Ty się rusz! Panuj nad nami!11Ale figowiec tak odpowiedział: Czy mam porzucić moją słodycz oraz wspaniały plon, aby iść bujać nad drzewami?12Drzewa zwróciły się więc do wina: Ty się rusz! Panuj nad nami!13Lecz wino im odpowiedziało: Czy mam porzucić mój moszcz, który cieszy Boga i ludzi, aby iść bujać nad drzewami?14Drzewa zwróciły się więc do głogu: Ty się rusz! Panuj nad nami!15A głóg odpowiedział drzewom: Jeśli naprawdę chcecie namaścić mnie na króla nad wami, przyjdźcie, schrońcie się w moim cieniu. Jeśli nie, to ogień z głogu[9] wyjdzie i strawi cedry Libanu.16A teraz, jeśli postąpiliście w dobrej wierze i w poczuciu słuszności i w ten sposób ustanowiliście Abimeleka królem, jeśli postąpiliście dobrze z Jerubaalem i z jego domem i jeśli oddaliście mu słuszną odpłatę za dzieło jego rąk –17bo walczył mój ojciec za was, narażał swoje życie[10] i wyrwał was z ręki Midianu,18wy zaś powstaliście dziś przeciw domowi mojego ojca i wybiliście jego synów, siedemdziesięciu ludzi, na jednym kamieniu, i ustanowiliście Abimeleka, syna jego służącej, królem nad panami Sychem, dlatego że jest waszym bratem –19jeśli więc w dobrej wierze i w poczuciu słuszności postąpiliście dziś z Jerubaalem i z jego domem, to cieszcie się z Abimeleka i niech on też cieszy się z was.20Lecz jeśli nie, to niech wyjdzie ogień z Abimeleka i pochłonie panów Sychem i Bet-Milo, i niech wyjdzie ogień od panów Sychem i z Bet-Milo i pochłonie Abimeleka!21Potem Jotam umknął, zbiegł, poszedł do Beer i zamieszkał tam, [chroniąc się] przed swoim bratem Abimelekiem.
Dzieje przekleństwa Jotama
22Abimelek zaś zarządzał Izraelem przez trzy lata.23Wówczas Bóg posłał złego ducha[11] między Abimeleka a panów Sychem i panowie Sychem sprzeniewierzyli się Abimelekowi,[12]24aby przyszedł gwałt [zadany] siedemdziesięciu synom Jerubaala i aby ich krew spadła na Abimeleka, ich brata, który ich wybił, i na panów Sychem, którzy wzmocnili jego rękę, by wybił swoich braci.25Panowie Sychem urządzali więc przeciwko niemu zasadzki na szczytach gór i okradali każdego, kto przechodził obok nich drogą – i doniesiono o tym Abimelekowi.26Przyszedł też Gaal,[13] syn Ebeda,[14] wraz ze swoimi braćmi, przeprowadzili się do Sychem – i zaufali mu panowie Sychem.27Pewnego razu wyszli w pole, urządzili winobranie w swoich winnicach, tłoczyli wino i zabawiali się. Przyszli też do domu swojego boga, jedli i pili, i przeklinali Abimeleka.28Gaal zaś, syn Ebeda, powiedział: Kim jest Abimelek, a kim Sychem, byśmy mieli mu służyć? Czy to nie syn Jerubaala? A Zebul – czy to nie jego namiestnik? Służcie ludziom Chamora, ojca Sychema! I dlaczego [w ogóle] my mielibyśmy służyć jemu?!29Obym to ja miał ten lud w moim ręku, by przeciwstawić[15] się Abimelekowi! I powiedział[16] do Abimeleka: Zbieraj swój zastęp i wychodź w pole!30A gdy Zebul, książę miasta, usłyszał słowa Gaala, syna Ebeda, zawrzał gniewem[17]31i wysłał potajemnie[18] gońców do Abimeleka, mówiąc: Oto przychodzi do Sychem Gaal, syn Ebeda, wraz ze swoimi braćmi i oto buntują[19] miasto przeciw tobie.32Teraz więc wstań nocą, ty i ludzie, którzy są z tobą, i zasadź się w polu,33a rano, o wschodzie słońca, wstań wcześnie i najedź miasto, a oto gdy on i ludzie, którzy są z nim, wyjdą do ciebie, zrób z nim, cokolwiek podejdzie ci pod rękę.[20]34Wstał więc Abimelek nocą wraz ze wszystkimi ludźmi, którzy z nim byli, i zasadzili się na Sychem czterema oddziałami.35Gdy wyszedł Gaal, syn Ebeda, i stanął u wejścia bramy miasta, Abimelek wraz ze swoimi ludźmi wstał z zasadzki.36Gaal zobaczył ludzi i powiedział do Zebula: Oto ludzie schodzą ze szczytów gór! Ale Zebul powiedział do niego: Cień gór bierzesz za ludzi!37Gaal jednak raz jeszcze powiedział: Oto ludzie schodzą od środka ziemi, a jeden oddział nadciąga od strony Dębu Wróżbitów!38Wtedy Zebul powiedział do niego: Gdzie są teraz twe usta, które mówiły: Kim jest Abimelek, byśmy mieli mu służyć? Czy to nie ludzie, którym urągałeś? Wyjdź teraz i walcz z nimi!39I Gaal wyszedł na czele panów Sychem i walczył z Abimelekiem.40Lecz Abimelek go ścigał, [on] zaś uciekł przed nim, a przebici [mieczem] padali aż po wejście do bramy.[21]41Potem Abimelek zatrzymał się w Aruma, a Zebul odpędził Gaala oraz jego braci od mieszkania w Sychem.42A gdy nazajutrz lud wyszedł w pole, doniesiono o tym Abimelekowi.43Wziął więc ludzi, rozdzielił ich na trzy oddziały i zasadził się w polu. A gdy zobaczył, że oto lud wychodzi z miasta, powstał przeciw nim i pobił ich.44Abimelek zaś oraz oddziały, które były przy nim, rozdzieliły się i ustawiły się u wejścia do bramy miasta, a dwa oddziały rozdzieliły się przeciw wszystkim, którzy byli w polu – i pobiły ich.45Abimelek natomiast walczył w[22] mieście przez cały ten dzień, zdobył miasto, a lud, który był w nim, wybił, miasto zaś zburzył i posypał solą.[23]46Gdy usłyszeli o tym wszyscy panowie warowni Sychem,[24] zeszli do groty[25] domu Baala-Berita.47A gdy doniesiono Abimelekowi, że wszyscy panowie zgromadzili się w warowni Sychem,48wszedł Abimelek na górę Salmon, on i cały lud, który był z nim, i wziął Abimelek siekierę do swej ręki, naścinał gałęzi z drzew, wziął je i włożył sobie na ramiona. Powiedział też do ludu, który był z nim: Co zobaczycie, że ja robię, niezwłocznie róbcie to, co ja.49Naścinał więc także lud każdy swą gałąź i poszli za Abimelekiem, ułożyli je na grocie, podpalili nad nimi grotę ogniem, tak że wyginęli również wszyscy ludzie warowni Sychem, około tysiąca mężczyzn i kobiet.50Następnie Abimelek poszedł do Tebes, obległ Tebes i zdobył je.51A w środku miasta stała potężna baszta i uciekli do niej wszyscy mężczyźni i kobiety, i wszyscy panowie miasta, zamknęli [drzwi] za sobą i weszli na dach baszty.52Gdy Abimelek podszedł do baszty i nacierał na nią, i zbliżył się do wejścia baszty, aby podłożyć pod nie ogień,53pewna kobieta rzuciła wierzchni kamień młyński[26] na głowę Abimeleka i roztrzaskała mu czaszkę.54Wtedy śpiesznie zawołał swojego giermka[27] noszącego jego przybory i powiedział do niego: Dobądź swojego miecza i uśmierć mnie, aby nie mówiono o mnie: Kobieta go zabiła. Przebił go więc jego giermek i [on] zmarł.55A kiedy Izraelici zobaczyli, że Abimelek zginął, poszli każdy do swojej miejscowości.56Tak odpłacił Bóg Abimelekowi za jego niegodziwość, którą wyrządził swojemu ojcu, zabijając siedemdziesięciu swoich braci.57Również całą niegodziwość mieszkańców Sychem Bóg skierował im na głowę i spełniło się na nich przekleństwo Jotama, syna Jerubaala.