1Cenniejsze dobre[1] imię niż wielkie bogactwo, lepsza przychylność niż srebro i złoto.2Spotykają się bogaty i biedny – JHWH stworzył ich obu.3Przezorny widzi niebezpieczeństwo[2] i ukrywa się; prości idą przed siebie – i ponoszą szkodę.4Nagrodą za pokorę [i] bojaźń JHWH jest bogactwo, chwała i życie.[3]5Ciernie[4] i sidła[5] są na drodze przewrotnego – daleki jest od nich ten, kto strzeże swojej duszy.6Wychowuj[6] chłopca[7] stosownie do jego drogi, a nie zejdzie z niej nawet w starości.[8]7Bogaty panuje nad biednymi, a dłużnik jest sługą[9] wierzyciela.8Kto sieje nieprawość, żnie niedolę, a rózga położy kres jego swawoli.[10] (2 Kor 9,7; Ga 6,7)9[Człowiek] szczodry[11] – ten będzie błogosławiony, bo ze swojego chleba udzielił ubogiemu.[12]10Wypędź szydercę, a kłótnia ustanie, skończy się spór[13] i obelga.[14]11Kto kocha czystym sercem, wdzięk ma na wargach, [a] król jest mu przyjacielem.[15]12Oczy JHWH strzegą [pragnących] poznania, lecz słowa wiarołomcy obraca [przeciw niemu samemu].[16]13Leniwy mówi: Lew jest na zewnątrz, mogę być rozszarpany[17] na środku ulicy.14Usta obcych [kobiet] są jak głęboki dół; wpada tam ten, na kogo JHWH się gniewa.15Głupota tkwi w sercu chłopca; usuwa ją stamtąd rózga karności.16Kto uciska ubogiego – to dla jego wzbogacenia, kto daje bogatemu, to z pewnością dla jego zubożenia![18]
Wielki zbiór pouczeń mędrców
17Słowa mędrców:[19] Nadstaw swojego ucha i słuchaj słów mędrców; przygotuj swoje serce na przyjęcie mojej wiedzy,[20]18bo miło będzie, gdy będziesz ich strzegł w swoim wnętrzu, a także miał je gotowe na swych wargach,19by twoja ufność była w JHWH – o tym chcę cię pouczyć, właśnie ciebie.20Czy nie napisałem ci trzydziestu[21] mądrych porad [pełnych] wiedzy,21by pouczyć cię o prawdzie słów sprawdzonych, abyś odpowiadał właściwymi słowami temu, kto cię posyła?
Pouczenie 1
22Nie odzieraj biednego, ponieważ[22] jest biedny, nie depcz ubogiego w bramie[23] [miasta],23gdyż JHWH poprowadzi ich sprawę i złupi duszę tych, którzy ich łupią.
Pouczenie 2
24Nie przyjaźnij się z furiatem[24] i nie łącz się z człowiekiem porywczym,25abyś nie zaznajomił się z jego ścieżkami[25] i nie zastawił pułapki na swoją duszę.[26]
Pouczenie 3
26Nie bądź wśród tych, którzy dają porękę, wśród tych, którzy ręczą za długi,27bo jeśli nie miałbyś czym zapłacić, dlaczego[27] mieliby zabrać łóżko spod ciebie?
Pouczenie 4
28Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.[28]
Pouczenie 5
29Widziałeś człowieka biegłego w swoim zawodzie? Będzie on stawał przed obliczem królów, nie będzie stawał przed obliczem pospólstwa.[29]