1Dlatego kimkolwiek jesteś, ty, który osądzasz innych, sam nie dasz rady się wybronić. Osądzając kogoś innego, skazujesz samego siebie, bo dopuszczasz się tych samych czynów.2Wiemy zaś, że Bóg sprawiedliwie ukarze każdego popełniającego te czyny.3A może liczysz na to, sędzio i przestępco w jednej osobie, że unikniesz Bożego sądu?4Lub może lekceważysz Jego ogromną dobroć, cierpliwość i wielkoduszność? Czy nie zdajesz sobie sprawy z tego, że Bóg w swojej dobroci pragnie doprowadzić cię do opamiętania?5Poprzez swój upór i serce niezdolne do opamiętania skazujesz się na straszliwą karę. Nadejdzie bowiem dzień gniewu, który będzie czasem sprawiedliwego sądu Bożego.6Wtedy to Bóg da każdemu to, na co zasłużył.7Tym, którzy wytrwale czynili dobro, pragnąc doświadczyć Bożej chwały, uznania i nieśmiertelności, da życie wieczne.8Tym zaś, którzy sprzeciwiają się Bogu, są nieposłuszni prawdzie i idą drogą nieprawości, okaże swój gniew i oburzenie.9Rozpacz i cierpienie czeka każdego, kto dopuszcza się zła, bez względu na to, czy jest Żydem czy poganinem.10Chwała zaś, cześć i pokój będą udziałem tego, kto czyni dobro—zarówno Żyda, jak i poganina.11Bóg traktuje wszystkich ludzi w taki sam sposób!12Ci, którzy zgrzeszyli nie znając Prawa Mojżesza, bez niego poniosą karę. Ci zaś, którzy zgrzeszyli znając Prawo, zostaną skazani według Prawa.13Uniewinnieni przed Bogiem nie są ci, którzy Prawo znają, lecz ci, którzy go przestrzegają.14Skoro więc poganie, którzy nie znają Prawa Mojżesza, z natury wypełniają je, stają się prawem sami dla siebie.15Wskazują w ten sposób, że prawe postępowanie jest zapisane w ich sercach, bo ich sumienie pokazuje im, że dany czyn jest dobry lub zły.16A wszystkie ukryte działania wyjdą na jaw w dniu, w którym Bóg będzie sądził świat poprzez Jezusa Chrystusa. Jest to treść głoszonej przeze mnie dobrej nowiny.
Żydzi i Prawo Mojżesza
17Teraz kilka słów do tych z was, którzy są Żydami. Jesteście dumni z waszego pochodzenia, polegacie na Prawie, szczycicie się Bogiem,18znacie Jego wolę i—pouczeni przez Prawo Mojżesza—wiecie co najlepsze.19Uważacie się za przewodników dla ślepych, za światło w ciemnościach tego świata,20za wychowawców ludzi niemądrych i nauczycieli dzieci, bo dzięki Prawu znacie już całą prawdę.21Chcesz pouczać innych? A dlaczego nie siebie?! Mówisz innym, żeby nie kradli, a sam kradniesz!22Mówisz, żeby byli wierni w małżeństwie, a sam nie jesteś! Czujesz wstręt do posągów bożków, a obrażasz Boga?23Jesteś dumny ze znajomości Prawa, a łamiąc je znieważasz Boga!24Nic więc dziwnego, że Pismo mówi: „To z waszego powodu poganie bluźnią przeciwko Bogu”.25Znak obrzezania to przywilej, o ile przestrzegasz Prawa Mojżesza. Jeśli jednak je łamiesz, nie ma on żadnego znaczenia.26A jeżeli nieobrzezany poganin przestrzegałby Prawa, to czy nie zostanie potraktowany jak obrzezany Żyd?27I wtedy taki nieobrzezany poganin, przestrzegający Prawa, będzie sądzić ciebie, obrzezanego i znającego Prawo Żyda, który nie przestrzega Bożych nakazów.28Prawdziwym Żydem nie jest bowiem ten, kto jest nim na zewnątrz. A prawdziwym obrzezaniem nie jest to, które jest widoczne na ciele.29Prawdziwym Żydem jest ten, kto jest nim wewnątrz, a prawdziwym obrzezaniem jest przemiana serca, dokonująca się dzięki Duchowi, a nie literze Prawa. Taki człowiek podoba się Bogu i nie potrzebuje pochwały od ludzi.
1Therefore you have no excuse, O man, every one of you who judges. For in passing judgment on another you condemn yourself, because you, the judge, practice the very same things. (2 Sm 12,5; Mt 7,2; Jan 8,7; Rz 1,20)2We know that the judgment of God rightly falls on those who practice such things.3Do you suppose, O man—you who judge those who practice such things and yet do them yourself—that you will escape the judgment of God?4Or do you presume on the riches of his kindness and forbearance and patience, not knowing that God’s kindness is meant to lead you to repentance? (Wj 34,6; Iz 30,18; Rz 3,25; Rz 9,22; Rz 9,23; Rz 10,12; 2 P 3,9; 2 P 3,15; Ap 2,21)5But because of your hard and impenitent heart you are storing up wrath for yourself on the day of wrath when God’s righteous judgment will be revealed. (Pwt 32,34; Ps 110,5; Jk 5,3)6He will render to each one according to his works: (Job 34,11; Ps 62,12; Przyp 24,12; Jer 17,10; Jer 32,19; Mt 16,27)7to those who by patience in well-doing seek for glory and honor and immortality, he will give eternal life; (Łk 8,15)8but for those who are self-seeking[1] and do not obey the truth, but obey unrighteousness, there will be wrath and fury. (2 Tes 2,12)9There will be tribulation and distress for every human being who does evil, the Jew first and also the Greek, (Ez 18,20; 1 P 4,17)10but glory and honor and peace for everyone who does good, the Jew first and also the Greek. (Iz 57,19; Rz 1,16)11For God shows no partiality. (Dz 10,34)
God’s Judgment and the Law
12For all who have sinned without the law will also perish without the law, and all who have sinned under the law will be judged by the law. (1 Kor 9,21)13For it is not the hearers of the law who are righteous before God, but the doers of the law who will be justified. (Jk 1,22)14For when Gentiles, who do not have the law, by nature do what the law requires, they are a law to themselves, even though they do not have the law. (Rz 1,19)15They show that the work of the law is written on their hearts, while their conscience also bears witness, and their conflicting thoughts accuse or even excuse them (Jer 31,33)16on that day when, according to my gospel, God judges the secrets of men by Christ Jesus. (Kazn 12,14; Dz 10,42; Dz 17,31; Rz 3,6; Rz 14,10; Rz 16,25; 1 Kor 4,5; Ga 1,11; 1 Tm 1,11; 2 Tm 2,8)17But if you call yourself a Jew and rely on the law and boast in God (Mi 3,11; Jan 5,45; Rz 2,23; Rz 9,4)18and know his will and approve what is excellent, because you are instructed from the law;19and if you are sure that you yourself are a guide to the blind, a light to those who are in darkness, (Job 29,15; Mt 15,14; Mt 23,16; Jan 9,39)20an instructor of the foolish, a teacher of children, having in the law the embodiment of knowledge and truth— (Łk 11,52; Ga 4,19; 2 Tm 1,13; 2 Tm 3,5)21you then who teach others, do you not teach yourself? While you preach against stealing, do you steal? (Ps 50,16; Mt 15,1; Mt 23,3)22You who say that one must not commit adultery, do you commit adultery? You who abhor idols, do you rob temples? (Ml 3,8; Dz 19,37)23You who boast in the law dishonor God by breaking the law. (Ml 1,6; Rz 2,17; Rz 3,27)24For, as it is written, “The name of God is blasphemed among the Gentiles because of you.” (2 Sm 12,14; Iz 52,5; Ez 36,20; Ez 36,23; 2 P 2,2)25For circumcision indeed is of value if you obey the law, but if you break the law, your circumcision becomes uncircumcision. (Ga 5,3)26So, if a man who is uncircumcised keeps the precepts of the law, will not his uncircumcision be regarded[2] as circumcision? (Rz 1,32; Rz 3,30; Rz 8,4; Ef 2,11)27Then he who is physically[3] uncircumcised but keeps the law will condemn you who have the written code[4] and circumcision but break the law. (Mt 12,41; Rz 2,29; Rz 7,6; 2 Kor 3,6)28For no one is a Jew who is merely one outwardly, nor is circumcision outward and physical. (Rz 2,17; Rz 9,6; Ga 6,15)29But a Jew is one inwardly, and circumcision is a matter of the heart, by the Spirit, not by the letter. His praise is not from man but from God. (Pwt 10,16; Pwt 30,6; Jer 4,4; Dz 7,51; 2 Kor 10,18; Ga 1,10; Flp 3,3; Kol 2,11; 1 Tes 2,4; 1 P 3,4)